Mang vẻ đẹp mong mạnh và nhỏ bé, hoa bồ công anh tuy chỉ là loài hoa dại mọc ven đường. Nhưng chúng lại ẩn chứa nhiều thông điệp khác nhau. Loài hoa này cũng được xem là một món quà ý nghĩa để thay lời muốn nói đến những người chúng ta yêu thương.
1. Tổng quan
1.1 Đặc điểm
Bồ công anh là loài cây thân thảo, có đời sống ngắn ngủi chỉ tư 1 – 2 năm, thân nhẵn. Chiều cao chỉ bằng nửa mét có khi cao đến 2m, mọc đứng có màu đốm tía.
Lá của cây hoa bồ công anh mọc so le nhau và không có cuống hoặc có răng. Hoa mọc thành cụm xếp thành chùy dài khoảng 20cm và phân thành nhiều nhánh.
Bao hoa có hình trụ, màu vàng gồm 8 đến 10 hoa trên mỗi đầu. Tràng hoa dài có vòi nhụy và gai hình dùi.
Quả màu đen, có lông trắng nhạt, tiết dịch nhựa ra mỗi khi bấm vào. Mùa hoa thường nở vào tháng 5 hoặc tháng 7 hằng năm, ra quả vào tháng 9.
1.2 Cây hoa bồ công anh mọc ở đâu?
Ở Việt Nam, cây thường mọc ở các tỉnh miền Bắc và trung du, đồng bằng có độ cao dưới 1000m so với mặt nước biển. Trên thế giới cây cũng phân bố ở nhiều quốc gia. Chẳng hạn như Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ, Philipin…
Loài cây này ưa ẩm, dễ phát triển nên thường trồng trong vườn, hoặc ven đường đi, nương rẫy…
Người dân thường thu hái cây hoa bồ công anh vào khoảng tháng 4. Lá được hái phơi khô hoặc dùng tươi đều được. Ngoài lá, hoa và quả đều có thể dùng làm thuốc và có nhiều công dụng rất tốt.
2. Phân loại cây hoa bồ công anh
2.1 Cây bồ công anh Việt Nam
Cây này có nhiều tên gọi khác như như diếp hoang, diếp trời, diếp dại, cây rau bồ cóc, rau mũi cày…Chúng mọc hoang và phổ biến ở các tỉnh phía Bắc hay những nơi có đất đai ẩm ướt.
Loại cây này có thân cao từ 60 – 100cm, lá có hình mũi mác, mỏng và nhăn nheo. Gần như không có cuốn và mặt trên lá có màu nâu sẫm, mặt dưới màu nâu nhạt.
Phần mép lá có răng cưa và thân cây thẳng, đường kính vào khoảng 0,2cm. Cây hoa bồ công anh này thường được thu hoạch vào tháng 5 – 7. Bộ phận được dùng chủ yếu là lá và cành.
2.2 Cây bồ công anh Trung quốc
Dân gian còn gọi loại cây này là bồ công anh lùn. Cây mọc hoang nhiều và cũng được trồng ở một số nơi nước ta.
Đặc điểm nhận dạng loài hoa này chính là thân rất ngắn, chỉ dao động trong khoảng từ 40 – 60cm. Lá cây mọc trực tiếp từ rễ lên, lá đơn và mọc thành chụm ở gốc thành hình hoa thị.
Lá có màu xanh lục, mặt trên thường đậm hơn mặt dưới, các lá mọc bên ngoài thì cong xuống. Lá mọc ở giữa thì mọc thẳng lên và dài tầm 15 – 30cm, rộng 4 – 6cm. Cuống lá dẹp và mặt trên mặt phẳng. Mép lá có răng cửa to nhỏ khác nhau như bị xé rách.
Rễ cây có hình trụ, mọc thẳng xuống đất, phần bông hoa mọc trên cùng có màu vàng. Khi hoa già thì được thu hoạch lấy hạt. Quả có màu nâu đen và có hình bầu dục, dài từ 0,3 – 0,4 cm. Toàn bộ cây hoa bồ công anh này đều được dùng để làm thuốc chữa bệnh như rễ, lá, thân, hoa.
2.3 Cây hoa bồ công anh chỉ thiên
Giống cây này không có tác dụng chữa bệnh. Chúng còn được biết đến với tên gọi khác là cây thổi lửa, cây cỏ lưỡi chó, cỏ lưỡi mèo. Cây này mọc và phân bố nhiều ở các tỉnh phía nam.
Dù ba loại cây này đều được sử dụng làm rau, trà hoặc cây thuốc. Tuy nhiên, mỗi loại có dược tính khác nhau nên người dùng cần cẩn thận khi sử dụng.
Lưu ý rằng loại bồ công anh lùn đã được các nhà khoa học nghiên cứu và chứng minh. Đây là loại cây tốt cho sức khỏe và điều trị bệnh tốt.
3. Tác dụng trị bệnh của cây bồ công anh
Cây hoa bồ công anh Trung Quốc hay bồ công anh lùn có chứa nhiều thành phần dinh dưỡng. Chẳng hạn như sodium, magie, sắt, vitamin A, B, C, tinh bột, chất béo…Do đó, nhiều gia đình được bác sĩ chỉ định sử dụng cây này để phòng chống bệnh tật.
3.1 Tác dụng bảo vệ xương
Theo thống kê thì loại bồ công anh này có khả năng mang lại 10% nhu cầu canxi trong ngày. Canxi đóng vai trò khá quan trọng trong việc cấu thành xương và răng. Đồng thời đây là chất tham gia vào quá trình điều hòa hormone co thắt cơ.
Ngoài canxi, cây hoa bồ công anh này cũng chứa nhiều chất chống oxy hóa. Điển hình là lutein và vitamin C. Do đó, dùng cây này để làm trà uống hoặc ăn lá cây giúp bảo vệ xương khỏi tác hại của gốc tự do. Và ngăn ngừa chứng co thắt cơ, cao huyết áp, thiếu hụt canxi hiệu quả.
3.2 Nguồn cung cấp vitamin K dồi dào
Một điều khiến bạn phải bất ngờ chính là bồ công anh cung cấp khoảng 500% giá trị vitamin K mỗi ngày cho cơ thể. Vitamin K là loại vitamin tan trong dầu, rất cần thiết đối với cơ thể.
Thành phần này giữ vai trò trong việc duy trì sức khỏe cho xương khớp và tim mạch. Việc hấp loài thực vật này hằng ngày sẽ giúp bạn ngăn ngừa sự thiếu hụt vitamin K.
Bên cạnh đó, chúng còn giữ vai trò cốt lõi trong việc thúc đẩy sự trao đổi chất trong cơ thể. Vitamin K giúp cải thiện hệ thống xương khớp và giảm nguy cơ gãy xương. Đặc biệt là những người lớn tuổi bị loãng xương hay phụ nữ thời tiền mãn kinh.
3.3 Cây hoa bồ công anh thanh lọc gan
Gan giữ vai trò quan trọng trong việc sản xuất mật giúp enzyme phân tách chất béo thành axit béo. Cơ quan nội tạng này còn giữ vai trò lọc và giải độc máu, giúp phân tách, dự trữ axit amino.
Tổng hợp và chuyển hóa cholesterol và chất béo, dự trữ glucozơ. Do đó, vitamin và chất dinh dưỡng có trong cây này sẽ giúp tăng cường chức năng gan tốt.
Bên cạnh đó, cây hoa bồ công anh này cũng hỗ trợ cho hệ tiêu hóa hoạt động tốt. Duy trì lượng mật phù hợp, hấp thụ khoáng chất tốt hơn.
3.4 Chữa bệnh tiểu đường
Bồ công anh lùn được sử dụng làm trà để kích thích quá trình sản sinh insulin trong tủy. Đồng thời chúng cũng giúp giữ lượng đường ở mức thấp. Bởi vì tụy không sản sinh đủ lượng insulin cần thiết hoặc tế bào không xử lý insulin đúng cách. Điều này sẽ gây nên bệnh tiểu đường.
Ngoài ra, lượng glucose phải được sử dụng đúng nếu không sẽ tích tụ trong máu. Từ đó làm lượng hay glucose trong máu bị tăng cao. Trà bồ công anh có tác dụng loại bỏ lượng đường dư thừa trong cơ thể hiệu quả.
3.5 Cây hoa bồ công anh chống nhiễm trùng da
Để phòng tránh tình trạng nhiễm trùng da, người bệnh có thể sử dụng sáp lỏng của bồ công anh. Dịch này được tìm thấy khi chạm vào thân của cây hoa bồ công anh để sát trùng, trừ sâu.
Ngoài ra, chúng còn giúp loại bỏ các loại vi khuẩn trên da hiệu quả. Để giảm ngứa hay kích thích do chàm, bệnh nhân cũng có thể dùng sáp bồ công anh.
3.6 Giàu chất chống oxy hóa
Lợi ích quan trọng khác của cây hoa này là giàu chất chống oxy hóa. Thành phần này giúp ngăn chặn những tổn thương cho tế bào. Đặc biệt là sự tổn thương do các gốc tự do gây nên.
Cơ thể sẽ sử dụng những chất chống oxy để ngăn lại sự phá hủy gốc tự do. Đây là yếu tố gây nguy hiểm cho mô cơ thể, liên kết ung thư và đẩy nhanh quá trình lão hóa.
3.7 Cây hoa bồ công anh cung cấp chất xơ
Trong thành phần của cây hoa bồ công anh chứa nhiều chất xơ. Điều này có lợi cho hệ tiêu hóa và sức khỏe của ruột. Bên cạnh đó, chất xơ còn giúp tối ưu hóa quá trình hoạt động vận chuyển thức ăn qua đường tiêu hóa. Chất xơ cũng là thành phần chống táo bón vì khi vào ruột chúng hút dịch.
Chế độ ăn nhiều chất xơ cũng giúp ngăn ngừa nguy cơ béo phì của cơ thể, đau tim, tiểu đường. Bên cạnh đó, phụ nữ thời tiền mãn kinh nạp nhiều chất xơ cũng giúp giảm các triệu chứng.
3.8 Dồi dào vitamin A
Dùng một ly trà bồ công anh mỗi ngày giúp hạn chế quá trình lão hóa nhanh, viêm đường hô hấp. Bởi vì trong thành phần của cây có chứa vitamin, là chất chống oxy hóa có nhiều tác dụng.
Chẳng hạn như duy trì đôi mắt khỏe mạnh, giảm sưng bằng cách chống lại sự phá hủy gốc tự do. Ngoài ra, vitamin A còn hỗ trợ tăng cường hệ miễn dịch, cải thiện sức khỏe của da.
3.9 Tác dụng lợi tiểu của cây hoa bồ công anh
Rễ của cây hoa bồ công anh giúp lợi tiểu tự nhiên và thúc đẩy quá trình thải độc của gan. Bên cạnh đó, thực vật này cũng giúp thúc đẩy quá trình thải độc của gan diễn ra tốt hơn. Duy trì lượng đường trong máu ổn định, giảm các vấn đề liên quan đến hệ tiêu hóa.
Bồ công anh còn giúp giảm sự kích thích quá trình sản xuất nước tiểu. Chống nhiễm khuẩn trong đường tiêu hóa hiệu quả và có lợi cho cơ quan sinh sản.
Những bệnh nhân có nguy cơ mắc ung thư bàng quang. Có thể sử dụng bồ công anh lùn thường xuyên để giúp giảm nguy cơ mắc bệnh. Lượng nước tiểu bài tiết ra sẽ giúp loại bỏ những chất độc hại trong cơ thể. Tránh việc tích tụ ở bàng quang, giảm nguy cơ bị ung thư.
3.10 Ngăn ngừa nhiễm trùng đường tiết niệu
Dùng trà bồ công anh còn giúp ngăn chặn nhiễm trùng đường tiết niệu. Cũng như những vấn đề liên quan đến thận, nang ở cơ quan sinh sản. Hỗn hợp bao gồm rễ và lá cây với những loại thảo dược khác như uva ursi. Chúng có tác dụng lợi tiểu, và chống viêm hiệu quả.
4. Một số lưu ý khi sử dụng bồ công anh
Khi sử dụng cây hoa bồ công anh có thể gây ra một số tác dụng phụ khác. Chẳng hạn như chán ăn, buồn nôn, viêm da dị ứng, viêm da tiếp xúc…Do đó, trong quá trình sử dụng nếu gặp tình trạng này bạn nên ngưng sử dụng lập tức.
Việc sử dụng nước bồ công anh trong thời gian dài có khả năng làm thuốc kháng giảm tác dụng. Thành phần kali chứa trong thảo dược này khá cao nên sử dụng nhiều có thể gây mất cân bằng khoáng chất trong cơ thể.
Hy vọng với bài chia sẻ nêu trên về cây hoa bồ công anh và tác dụng của loài cây này. Quý bạn đọc nắm rõ được những kiến thức cần thiết để có cách sử dụng đúng đắn nhất.
Nguồn: Cuộc sống quanh ta
