Loạn thị là gì? Loạn thị là một tật mà ở trẻ em hay cho đến người trưởng thành đều có thể mắc phải. Người ta gọi loạn thị khi có rối loạn chức năng thị giác có thể là do di truyền, chấn thương hay sau khi phẫu thuật mắt.
1. Loạn thị là gì?
Loạn thị là một tật khúc xạ mắt, hình thành khi hình ảnh quan sát sau được mắt tiếp nhận lại không thể hội tụ ở võng mạc, khiến bạn nhìn không rõ, bị mờ mắt. Tạt này là một dạng rối loạn mắt nguyên nhân là do giác mạc bị có hình dạng bất thường hoặc bị cong lại.
Giải thích một cách rõ ràng hơn thì ở mắt người bình thường, giác mạc có hình cầu cong đều, các tia hình ảnh sau khi đi qua giác mạc thì được hội tụ ở một điểm trên võng mạc.
Loạn thị là gì?
Nhưng đối với người bị loạn thị, khi giác mạc không bình thường mà bị biến dạng khiến các tia sáng đi vào mắt hội tụ ở nhiều điểm khác nhau (có thể ở phía trước hoặc phía sau võng mạc), gây ra loạn thị.
Trong đó, giác mạc là bộ phận trong suốt có hình chỏm cầu nằm phía trước nhãn cầu, cho phép ánh sáng đi vào trong mắt.
Tuỳ thuộc vào mức độ loạn thị cộng thêm các tật khúc xạ khác như cận thị hoặc viễn thị, có thể chia làm các loại loạn như sau: loạn viễn đơn thuần, loạn cận đơn thuần, loạn viễn kép, loạn cận kép, loạn hỗn hợp.
Ngoài ra tật này còn có thể là do độ cong của thủy tinh thể bất thường.
2. Các đối tượng có nguy cơ mắc phải
- Tiền sử gia đình có người bị loạn thị hoặc có các rối loạn ở mắt, đặc biệt người có cả bố và mẹ bị thì nguy cơ cao sẽ mắc phải loạn thị.
- Các tổn thương ở mắt như bị sẹo ở giác mạc.
- Mắt bị cận/ viễn ở cấp độ nặng.
- Từng làm các phẫu thuật ở mắt chẳng hạn như phẫu thuật đục thủy tinh thể.
- Theo nghiên cứu, yếu tố tuổi tác cũng là một trong những nguyên nhân làm tăng tỉ lệ mắc tật loạn thị.
3. Dấu hiệu mắc phải của bệnh loạn thị là gì?
- Nhìn hình ảnh bị mờ, nhòe hoặc méo mó.
- Tầm nhìn đôi, nhìn một vật thành hai hoặc ba bóng mờ.
- Khó khăn khi nhìn ở mọi khoảng cách (đều bị mờ).
- Gặp khó khăn khi lái xe vào ban đêm.
- Một số dấu hiệu kèm theo như nhức mỏi mắt, chảy nước mắt, đau đầu, đau cổ, đau vai gáy…
- Các vấn đề thị giác như mỏi mắt có thể tự mất đi nhưng cũng đó cũng có thể là triệu chứng của một số bệnh nghiêm trọng cần phải chữa trị như mù màu, mắt lười (nhược thị), đục thủy tinh thể hay loạn thị.
Loạn thị hay xảy ra chậm và trong khoảng thời gian dài, nên mọi người thường bỏ qua các triệu chứng của tật. Chính vì thế, bạn hãy đến bệnh viện kiểm tra ngay nếu bạn cảm thấy có sự thay đổi bất kỳ nào của thị lực.
Khám tại các bệnh viện mắt, các bác sĩ sẽ kỹ lưỡng và toàn diện giúp bạn xác định được tật loạn thị cũng như phát hiện ra các vấn đề khác. Bạn sẽ đáp ứng được các bài kiểm tra thị lực, đo thị lực bằng bảng, đo độ cong giác mạc, kiểm tra khúc xạ, bản đồ giác mạc…
4. Các bệnh liên quan đến loạn thị
4.1. Bệnh loạn dưỡng giác mạc là gì?
Loạn dưỡng giác mạc rất hiếm gặp, đây là tật xảy ra khi giác mạc trở nên mỏng dần hoặc bị phình lên như u nang.
Loạn dưỡng giác mạc là nhóm bệnh gây tổn thương giác mạc thường ở cả hai mắt, tiến triển, có tính di truyền và không kèm theo viêm nhiễm. Tuổi xuất hiện của bệnh tùy thuộc vào đặc điểm ảnh hưởng đến thị lực của từng loại loạn dưỡng và thay đổi trong khoảng 10 năm đến 40 năm đầu đời.
Tuy chứng loạn dưỡng giác mạc có thể không xuất hiện triệu chứng ngay từ ban đầu, nhưng luôn có khả năng là có thể xảy ra trong tương lai. Nhiều dạng loạn dưỡng giác mạc có đặc trưng bởi sự xói mòn giác mạc tái phát.
Những người bị l”lão hóa/ mòn” giác mạc sẽ có các triệu chứng khó chịu, đau nhức dữ dội. Thậm chí bị nhạy cảm bất thường với ánh sáng có thể gọi là sợ ánh sáng, luôn cảm thấy ở phía ngoài mắt luôn có bụi bẩn và bị mờ khi nhìn.
4.1.1. Cách điều trị bệnh loạn dưỡng giác mạc
Cách điều trị bệnh phụ thuộc vào triệu chứng và nguyên nhân gây ra bệnh. Nếu không có triệu chứng hoặc triệu chứng nhẹ, bác sĩ có thể quyết định hoãn điều trị và theo dõi thường xuyên để biết được tiến triển của bệnh.
Cách điều trị bảo thủ cho bệnh này có thể là thuốc nhỏ mắt và thuốc mỡ tra mắt. Tái phát viêm giác mạc có thể được điều trị bằng thuốc nhỏ mắt bôi trơn, thuốc muối hypertonic, thuốc mỡ, thuốc kháng sinh hoặc kính sát tròng.
Nếu các triệu chứng của bạn tiến triển nặng hơn, việc ghép giác mạc hay còn được gọi là keratoplasty, có thể là cần thiết.
4.1.2. Đối với bệnh loạn dưỡng giác mạc di truyền, phác đồ điều trị cụ thể thường là
- Điều trị nội khoa: Vì là đây là bệnh di truyền nên cho đến nay chưa có thuốc nào có thể điều trị thành công, điều trị nội khoa chỉ có tác dụng khi triệu chứng xuất hiện trong quá trình tiến triển của bệnh hoặc khi có bội nhiễm.
Những thuốc thường được dùng là kháng sinh, chống viêm, các vitamin (nhóm A, B, C) và các chất dinh dưỡng giác mạc khác như keratin, vitacic,…
- Điều trị phẫu thuật: tính đến thời điểm hiện tại, phẫu thuật ghép giác mạc là phương pháp duy nhất có hiệu quả điều trị các hình thái loạn dưỡng giác mạc di truyền.
Tỷ lệ loại mảnh ghép rất thấp và hầu như không có loạn dưỡng tái phát trên mảnh ghép. Và tùy từng trường hợp để có thể lựa chọn phương pháp ghép giác mạc xuyên, ghép giác mạc lớp sâu hoặc ghép nội mô giác mạc.
- Điều trị bằng gen: phương pháp điều trị này vẫn đang được nghiên cứu, với mục đích thay thế những gen bệnh bằng gen lành.
4.2. Tầm nhìn mờ hay bị bóp méo
Có thể tình trạng này do nhiều nguyên nhân khác nhau. Nhưng thông thường sẽ là do kết quả của lỗi khúc xạ đơn giản, làm cho ánh sáng tập trung tại một số điểm khác nhau thay vì vị trí cần được tập trung vào phía sau của võng mạc. Và loạn thị có thể là thủ phạm của tầm nhìn mờ hay bị bóp méo.
Tình trạng này rất có thể dẫn đến mù lòa, nếu không được chữa trị kịp thời. Vì thế, bạn cần đến bác sĩ nhãn khoa để được chẩn đoán chính xác bệnh thoái hóa thời điểm vàng, nếu cảm thấy mắt có những triệu chứng tương tự như trên.
4.3. Mắt lười biếng
Bệnh thường xảy ra nếu loạn thị một bên mắt nhưng không được hiệu chỉnh hay còn gọi là giảm thị lực.
Ngày nay, việc dùng kính áp tròng để đeo vừa đẹp vừa tiện lợi mà vẫn chữa được bệnh loạn đang là xu hướng. Nếu bạn đeo kính áp tròng và không được làm sạch và bảo quản đúng cách sẽ gây ra kích ứng và trầy xước giác mạc, điều cực kỳ nguy hiểm cho mặt
Cái thứ hai là quáng gà: mắt không có khả năng nhìn thấy mọi thứ trong ánh sáng lờ mờ, đặc biệt những người loạn thị đồng thời không thể nhìn thấy các đường nằm ngang và dọc.
Một người bị loạn thị thường phải nheo mắt lại để tập trung nhìn tốt hơn một điểm, điều này có thể gây ra chứng đau đầu.
5. Các cách điều trị loạn thị phổ biến
Trong các trường hợp nhẹ, bạn có thể không cần điều trị bệnh loạn thị. Tuy nhiên, nếu bị nặng bạn cần phải áp dụng các biện pháp điều trị để tránh tình trạng bệnh có thể diễn biến nặng hoặc gây ra nhược thị.
5.1 .Kính thuốc (mắt kính hoặc kính áp tròng)
Đây là biện pháp đơn giản, dễ dàng và được áp dụng rộng rãi ở những bạn bị tật khúc xạ. Kính thuốc đóng vai trò như một thấu kính, trung hoà độ cong vốn không đều của giác mạc, mang lại hiệu quả cao nhưng ít để lại biến chứng.
Hầu hết các loại loạn đều có thể điều chỉnh bằng kính thuốc. Để tìm được độ loạn phù hợp, bạn cần phải đến các cơ sở y tế hoặc các phòng khám chuyên khoa để được đo, khám mắt và được tư vấn loại kính phù hợp với mức độ và nhu cầu của bạn.
5.2. Phẫu thuật khúc xạ
Đây là phương pháp giúp định hình lại độ cong của giác mạc của bạn. Nếu tình trạng loạn thị của bạn quá nặng hay trong trường hợp bạn sử dụng kính thuốc không mang lại hiệu quả, bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật cho bạn.
Phương pháp bác sĩ có thể sử dụng là dùng dao vi phẫu hoặc tia laser để định hình lại giác mạc.
Hiện nay các phương pháp phẫu thuật bao gồm: phương pháp định hình nhu mô giác mạc (LASIK), cắt bỏ biểu mô giác mạc thay đổi khúc xạ (PRK), thay đổi khúc xạ định hình giác mạc vạt dưới biểu mô (LASEK).
5.3. Ortho-K (Orthokeratology) customize
Là phương pháp mới nhất hiện nay. Dùng kính áp tròng được thiết kế chuyên biệt đeo vào ban đêm khi đi ngủ nhằm làm thay đổi hình dáng của giác mạc trong khi ngủ.
Để sang hôm sau, mắt có thể nhìn thấy rõ hơn và duy trì trạng thái này cả ngày. Phương pháp đeo kính áp trong này được lặp đi lặp lại để cải thiện hình dạng giác mạc từ đó giảm tổn thương tật ở mắt.
6. Một số bài tập dành cho mắt
6.1. Mát xa nhãn cầu
Đây là một trong số các bài tập tốt nhất đối với mắt loạn thị, đem lại hiệu quả cao đối với trường hợp loạn thị nghiêm trọng, giúp duy trì hình dạng tự nhiên của thấu kính mắt.
Cách tập
- Nhắm mặt lại sau đó dùng các ngón tay đặt lên phía trên của 2 mí mắt.
- Bảo đảm chỉ tạo áp lực nhẹ và không làm đau mắt.
- Liếc mắt sang trái rồi sang phải, lên xuống và theo chiều kim đồng hồ. Mỗi chuyển động cần được lặp lại 10 lần.
- Tập những bài tập mắt trên trong ít nhất 60s.
6.2. Tập cổ
Cách tập
- Đứng thẳng người, sau đó từ từ di chuyển đầu từ bên trái sang bên phải, ra phía trước rồi phía sau nhiều lần trong ngày.
- Xoay đầu, nhìn sang mỗi bên vai nhiều lần trong khi tập và kết hợp xoay tròn đầu theo cả hai hướng.
Các cơ ở cổ phải chịu áp lực và căng thẳng do phải nâng đỡ phần đầu. Các động mạch ở cổ là nơi hoạt động để cung cấp máu cho đầu và mắt. Nếu các cơ ở cổ bị siết chặt và căng thẳng ngăn chặn máu lưu thông và các bài tập cổ sẽ tăng tuần hoàn máu, cung cấp nhiều chất dinh dưỡng cho mắt.
6.3. Yoga mắt
Tập Yoga mắt đem lại tầm nhìn rõ hơn, cải thiện thị lực, làm khỏe cơ mắt và giảm các triệu chứng của loạn thị.
Cách tập
- Đứng thẳng người hoặc ngồi thẳng người trên sàn nhà hay trên ghế tùy bạn.
- Hai chân bắt chéo nhau.
- Thiền và hít thở đều đặn theo nhịp tâm trạng, mắt phải nhắm lại.
- Sau đó bắt đầu di chuyển nhãn cầu chầm chậm bên này sang bên kia.
- Thực hiện vài lần và kết thúc bằng việc thư giãn, nhắm mắt lại.
7. Một số cách phòng ngừa loạn thị
Loạn thị do di truyền là không thể phòng tránh được rồi. Các nguyên nhân còn lại có thể được phòng ngừa và hạn chế bằng các cách như sau
- Tránh tối thiểu các tổn thương về mắt có thể xảy ra.
- Lưu ý không gian ánh sáng khi làm việc. Không ngồi làm việc nơi thiếu ánh sáng, quá tối.
- Nếu bắt buộc phỉa làm việc dưỡi nơi có ánh sáng chói phải đeo kính bảo vệ mắt.
- Dành thời gian để mắt nghỉ ngơi khi làm việc trước máy tính, đọc sách hay các công việc tỉ mỉ khác.
- Lưu ý đề phòng và điều trị các bệnh lý về mắt sớm nhất có thể.
- Nếu đã mắt phỉa tật loạn thị thì phải theo dõi và điều trị theo chỉ định của bác sĩ.
- Xây dựng chế độ ăn uống hợp lý, cung cấp đầy đủ vitamin và dưỡng chất thiết yếu cho mắt như cá hoặc thức ăn giàu vitamin A có trong các loại quả màu đỏ (gấc, cà rốt, cà chua,…).
Trên đây là những thông tin cơ bản về loạn thị là gì?, dấu hiệu nhận biết và các phương pháp chữa loạn thị cho bạn khi bạn đã, đang gặp phải cần tham khảo, hoặc biết để tư vấn cho gia đình, bạn bè hay để gặp bác sĩ một cách thuận lợi hơn.
Nguồn: Sức khỏe
